نجات بخشی ادیان در پرتو قرآن

دیدگاه های گوناگون نجات بخشی ادیان از نگاه آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. تکثرگرایی دینی از دو منظر برون دینی و درون دینی قابل بحث و بررسی است. این نوشتار، نجات بخشی ادیان به عنوان یکی از استوانه های پلورالیسم را با نگاه درون دینی مورد بحث قرار داده است. یهودیان تنها آیین یهود را نجات بخش می خوانند. در جهان مسیحیت گروهی مسیحیت را تنها دین نجات بخش می دانند. و شماری هم تمامی ادیان را نجات بخش می خوانند. در نگاه قرآن تمامی ادیان در ظرف زمانی خود نجات بخش هستند. اما آیا در زمان های بعد نیز نجات بخشی خود را دارند؟ شماری تنها اسلام را نجات بخش می دانند و هیچ یک از ادیان را پس از ظهور اسلام نجات بخش نمی دانند. این گروه، به سه گروه از آیات استدلال می کنند: 1. آیاتی که اسلام را دین واقعی و نجات بخش معرفی می کند. 2. آیاتی که ترادف ایمان و اسلام را نتیجه می دهد و کفر را نقطه مقابل اسلام و ایمان نشان می دهد و کافران را سزاوار دوزخ می خواند 3. آیاتی که پیامبر اسلام را خاتم انبیا و اسلام را ناسخ ادیان گذشته می دانند. این مستندات انحصارگرایی را نتیجه نمی دهد؛ چه اینکه: 1. در آیات قرآن، اسلام همان حقیقت ادیان الهی است. 2. در عرف قرآن اسلام، ایمان و کفر از جهت مفهومی گسترده تر از اسلام، ایمان و کفری است که فقها و متکلمان مطرح می کنند. اسلام، در اصطلاح قرآن روح و حقیقت ادیان الهی و کفر، نقطه مقابل آن است، پس هر دینی که از روح و حقیقت برخوردار است نجات بخش است. 3. در قرآن اسلام محمدی ناسخ دیگر ادیان نیست و افزون بر این بر فرض نسخ، نمی توان نتیجه گرفت اسلام تنها دین نجات بخش است. در برابر گروه اول، برخی به رستگاری آفرینی تمام ادیان معتقدند و در جهت اثبات نظریه خود به آیاتی اشاره کرده اند: الف. آیاتی که از وحدت و سازگاری ادیان حکایت دارد. ب. آیاتی که رستگاری را به ایمان و عمل صالح پیوند می زند. ج. آیاتی که تورات، انجیل و قرآن را هدایت گر و راهنما خوانده است. د. عادل بودن خداوند. ه. فراخواندن اهل کتاب به اصول مشترک.